"Nie chodzi tylko o to, by zrealizować niezbędne zagadnienia określone w Podstawie programowej, ale nauczyć przede wszystkim myślenia szeroką perspektywą, myślenia przestrzennego" - mówi w rozmowie z nami Beata Michniewicz nauczycielka teorii muzycznej, pedagożka, która od wielu lat rozwija autorską metodę pracy z dziećmi opartą na skojarzeniach i wizualizacji. Posłuchajcie rozmowy o tym, że kształcenie słuchu może być ciekawe i ... wesołe, i o tym co motywuje do pracy nauczycielkę z suwalskiej szkoły muzycznej.
Wywiad, na który czekaliśmy sporo czasu, ale jak sami przeczytacie - trudno się dziwić. Wywiad z kobietą, z pedagożką, dla której najważniejszą inspiracją są dzieci. Szczególnie te, które nie radzą sobie w nauce teorii muzycznej, a zatem rzucają wyzwania. Zapraszam Was do rozmowy z panią Beatą Michniewicz.
Pani Beato od kilku lat jako księgarnia Alenuty.pl mamy przyjemność współpracować z Panią.
Ciekawi mnie jednak jakie są początki Pani muzycznej przygody?
Co sprawiło, że szczególnym zainteresowaniem darzy Pani teorię muzyki?
Moja muzyczna przygoda trwa od dzieciństwa. Atmosfera rodzinnego domu oraz wspaniali pedagodzy, których miałam szczęście spotkać, zwłaszcza na początku edukacji sprawiły, że muzyką zajmuję się do dziś.
Na początku prowadziłam zajęcia kształcenia słuchu w PSM II stopnia, byłam też dyrygentem szkolnego chóru, później również orkiestry. Zupełny przypadek sprawił, że otrzymałam w przydziale pierwszą klasę w PSM I stopnia. To była miłość od pierwszego wejrzenia!
Odkryłam w sobie niesamowite pokłady pomysłów na ćwiczenia muzyczne. Zawsze był to niekonwencjonalny sposób podejścia do zagadnień. Podsumowaniem tego okresu było wydanie przez Centrum Edukacji Artystycznej książki "Kształcenie słuchu na wesoło".
Jak to się stało, że znalazła Pani na nią ciekawy sposób?
Pomysł na ćwiczenia bierze się z wnikliwych analiz błędów, które popełniają uczniowie. Jak detektyw śledzę ich tok myślenia, szukam słabych punktów, a następnie podsuwam rozwiązania.
Wszystkie dostępne materiały, których jestem autorem są podsumowaniem wielu lat pracy. Dedykuję je głównie uczniom klas I – III, gdyż jest to moment tworzenia solidnego fundamentu dla dalszej edukacji. To duża odpowiedzialność, ale też wspaniała przygoda.
Kolorowanki muzyczne, Domino gamowe, zeszyty ćwiczeń Bomba i moc - wszystko to pomaga w zrozumieniu niełatwych pojęć teoretycznych i sprawia, że wędrówka przez Krainę Pięciu Linii jest ciekawa i w ogóle się nie dłuży. Skąd pomysł na stworzenie metody, którą stosuje Pani z powodzeniem od kilkunastu lat?
Autorskich pomysłów na ćwiczenia nigdy nie nazywałam metodą. Mój sposób pracy był w ten sposób określany przez obserwatorów lekcji pokazowych i spotkań metodycznych.
Trudno też mówić o tworzeniu metody, chociaż rzeczywiście konsekwentnie dążyłam do celu, tworzyłam pomoce dydaktyczne na zajęcia kształcenia słuchu, karty pracy, opracowywałam sposoby podejścia do realizacji dyktand melodycznych, rytmicznych, interwałowych. Ale to mogę powiedzieć dopiero teraz, po wielu latach wnikliwych analiz różnych przypadków, jako nauczyciel z 30-letnim stażem, który dokonuje pewnych podsumowań.
Mam też świadomość, że jestem nauczycielem, który jako pierwszy wprowadza młodego człowieka w świat muzyki i to ode mnie zależy czy tę przygodę będziemy tworzyć, przeżywać razem czy nie.
Na czym polega, na czym opiera się praca metodą skojarzeń i wizualizacji?
Praca tą metodą to głównie nawiązywanie do znanych zdarzeń, obrazów, skojarzeń, które działają na wyobraźnię, emocje dziecka, na dłużej pozostają w pamięci i pozwalają wyjaśnić dość zawiłe zasady muzyki w sposób zrozumiały.
Co jest największym wyzwaniem w pracy z dziećmi nad zagadnieniami związanymi z kształceniem słuchu?
Często spotykam się z opinią, że kształcenie słuchu jest mało lubiane i trudne.
Wyzwaniem jest więc, by dzieci polubiły ten przedmiot!
A to możliwe jest tylko wtedy, gdy metody pracy będą atrakcyjne, zrozumiałe i jednocześnie skuteczne.
Do oferty naszej księgarni trafiło właśnie Domino gamowe oraz Tematyczna Kolorowanka muzyczna - jak wykorzystać te pomoce w pracy z dziećmi?
Domino gamowe to HIT wśród pomocy dydaktycznych. Grupą wiekową, w której po raz pierwszy wprowadzam karty są pięciolatki. Układają zestaw 36 kart z dużym powodzeniem, poznają nazwy solmizacyjne i literowe dźwięków jeszcze przed pojawieniem się zapisu na pięciolinii. Brak dobrej znajomości liter nie stanowi przeszkody. Do każdego zestawu dołączona jest ściąga, dzieci porównują nazwy, traktują litery jak znaki graficzne. Równolegle pojawia się wiele innych ćwiczeń z zakresu położenia nut łącznie z odsłuchem czyli porównywaniem barwy dźwięków o tej samej nazwie solmizacyjnej położonych w różnych oktawach. Dzieci określają jedne jako mieszkające nad rzeką – na dole pięciolinii, drugie jako mieszkające w górach – na górze pięciolinii. Jest to wstęp do zrozumienia zagadnienia oktaw. Równolegle pojawiają się dźwięki w kluczu basowym.
Domino gamowe jest odpowiedzią na jeszcze inny problem. Na lekcjach kształcenia słuchu znacznie częściej używa się nazw solmizacyjnych natomiast na lekcjach instrumentu prawie wyłącznie nazw literowych. Dzieci nie zawsze rozumieją, że mówimy o tych samych dźwiękach. Domino gamowe to świetny system motywacyjny, mistrzowie układają kart w czasie poniżej 2 min. Uczeń klasy III/6, który w roku 2021 otrzymał Tytuł Mistrza gamowego uzyskał czas 1 min 41 sek!
Tematyczne kolorowanki muzyczne powstały na prośbę nauczycieli kształcenia słuchu, którzy inspirują się moją metodą. W tej chwili wydana została część pierwsza pozwalająca utrwalić muzyczny alfabet. Przygotowuję też część drugą dotyczącą interwałów.
Nie musimy tych ćwiczeń realizować na lekcji. Kolorowanki mogą być przyjemną pracą domową, samodzielną próbą realizacji ćwiczeń, które wcześniej nauczyciel wprowadzał na lekcji.
Na korytarzu w szkole, w której uczę umieszczona została tablica (za zgodą dyrekcji). Pojawiają się tam prace uczniów właśnie z kolorowanek! Jest to piękna wystawa, z której dzieci są bardzo dumne.
Jest Pani bardzo aktywną osobą. Jak łączy Pani pracę w szkole z prowadzeniem Centrum Muzyki i Suwalskiego Chóru Dziecięcego oraz wyjazdami związanymi z prowadzeniem warsztatów i lekcji pokazowych? Co motywuje Panią do działania na tylu płaszczyznach?
Pierwsza jest oczywiście Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia w Suwałkach i zajęcia, które tam prowadzę.
Centrum Muzyki to szeroka działalność, w której najważniejsze są kursy muzyczne dla dzieci od 3 roku życia – Muzykolandia, wydawnictwo, prowadzenie szkoleń i spotkań metodycznych, lekcji pokazowych oraz Suwalski Chór Dziecięcy.
Wszystkie ogniwa tej działalności ściśle łączą się ze sobą, uzupełniają.
A motywacji jest wiele.
Po pierwsze pasja do muzyki, pedagogiki i do dzieci - największej inspiracji. Muzykolandia czyli kursy muzyczne dla dzieci w wieku przedszkolnym są dla mnie budowaniem fundamentu, który jest podstawą do dalszego kształcenia w szkole muzycznej. To właśnie w grupie dzieci 3- 4 letnich rozpoczynam pracę nad skalą głosu, emisją, rozwijam poczucie pulsu, rytmu, a nawet kształtem melodii czyli motywem melodycznym.
Wyobraźnia dziecięca nie zna granic i to właśnie wykorzystuję w swoich metodach pracy. Efekty są największą motywacją. Dzieci bardzo chcą poznawać, uczyć się, a nie muszą, a to wielka różnica szczególnie w motywacji!
Cenię też sobie współpracę z rodzicami i dziękuję za zaufanie. Wspaniale jest, gdy rodzice wiedzą co to interwały, potrafią je rozróżniać, znają położenie dźwięków na pięciolinii, a Domino gamowe staje się grą rodzinną podobnie jak Chińczyk, Piotruś, Warcaby itp., w koncertach zaś występują u boku swoich pociech. To naprawdę wspaniałe uczucie.
Kolejna płaszczyzna mojej działalności to Suwalski Chór Dziecięcy. Początkowo była to grupa uczniów, z którymi chciałam przepracować problem emisji, skali głosu. Na lekcji kształcenia słuchu, zwłaszcza gdy ma się np. 16 osobową klasę, na pewne ćwiczenia jest bardzo mało czasu, a nie wszystkie dzieci w równym stopniu radzą sobie ze śpiewaniem, intonacją, solfeżem. Zorganizowałam więc zajęcia dodatkowe przypominające emisję głosu. Efekty przyszły błyskawicznie! To zachęciło mnie do rozbudowania grupy i przygotowanie programu koncertowego, który byłby atrakcyjny w formie, ale nieskomplikowany w treści. Powstały więc opracowania na chór z towarzyszeniem orkiestry kameralnej. Dzieci zdobyły doświadczenie, o którym nawet nie marzyłam, stały się małymi-wielkimi artystami. Zostaliśmy nawet zaproszeni przez producentów programu Mam Talent do udziału w telewizyjnym show.
Oprócz emisji głosu i śpiewu dzieci grają instrumentacje z wykorzystaniem instrumentarium Carla Orffa. Składy są naprawdę duże, prawie orkiestrowe. W repertuarze pojawiają się utwory takich kompozytorów jak. P. Czajkowski, A. Dworzak, St. Moniuszko, G. Verdi. Mamy tradycję Koncertów Noworocznych i wówczas prezentujemy przygotowany program.
Edukacja muzyczna jest piękna ale i trudna, wymagająca. Odbywa się na wielu płaszczyznach. Staram się więc, aby uczniowie i rodzice rozumieli i widzieli te zależności, aby mieli chęć i motywację, aby czuli, że robią coś wyjątkowego i sami są wyjątkowi.
I na koniec pytanie o plany na przyszłość - że są w to nie wątpię, ale jakie są?
Najbliższe plany to wyjazd na kursy wakacyjne Fundacji Teraz Muzyka, gdzie prowadzę indywidualne zajęcia kształcenia słuchu z uczniami szkół muzycznych z całej Polski. Chciałabym zorganizować koncert Suwalskiego Chóru Dziecięcego z towarzyszeniem orkiestry kameralnej. Mam nadzieję, że sytuacja pandemiczna nie przeszkodzi w realizacji tych planów.
Przygotowuję także solfeż oparty na Katalogu Motywów Melodycznych i Katalogu Oznaczeń Rytmicznych. Pomoże nauczycielom w pracy z dziećmi przy wykorzystaniu metody wizualizacji. W przygotowaniu jest także drugi zeszyt Tematycznych Kolorowanek Muzycznych – Interwały oraz śpiewnika Śpiewanki-rymowanki, których zapowiedź jest już na Alenuty.pl. Trwają nagrania płyty do podręcznika.
W nowym roku szkolnym pojawi się też Domino Gamowe II – pokrewieństwo gam, przeznaczone dla uczniów kl. IV-VI PSM I stopnia.
Można by zapytać dlaczego nie opracuję jednego zeszytu ćwiczeń obejmującego wiele zagadnień jednocześnie, podobnego do tych, które spotykamy w szkołach oświatowych. Wydaje mi się, że taki przedmiot jak kształcenie słuchu wymaga zupełnie innego potraktowania. Ważne jest pokazanie uczniom jak dojść do szybkich i trwałych rozwiązań, jak łączyć umiejętności, które zdobywają na lekcjach instrumentu, z tymi nabytymi na kształceniu słuchu. Jestem też zdania, że materiały, z których korzysta nauczyciel, powinny rozbudzać w nim kreatywność, inspirować, nie ograniczać. Nauczyciel powinien być twórcą, a nie odtwórcą.
Nie chodzi tylko o to, by zrealizować niezbędne zagadnienia określone w Podstawie programowej, ale nauczyć przede wszystkim myślenia szeroką perspektywą, myślenia przestrzennego.
Podsumowując, najważniejsza jest droga jaką dochodzimy do realizacji ćwiczenia, a nie samo ćwiczenie. Pochylajmy się nad uczniami, którzy mają duże problemy z realizacji ćwiczeń, dyktand na kształceniu słuchu, bo to właśnie oni zmuszają nas nauczycieli do poszukiwań, dzięki nim powstają skuteczne metody.
Pięknie dziękuję za rozmowę!
A materiały, o których wspomina w wywiadzie pani Beata znajdziesz na naszej alenutowej półce:
Zobacz w księgarni:
Wszystkie podręczniki do kształcenia słuchu znajdziesz w Alenuty.pl w kategorii Kształcenie słuchu - podręczniki.